مریم‌ گلی‌ (گل تلخو)
مریم‌ گلی‌ گیاهی‌ است‌ علفی‌ چند ساله‌ به‌ ارتفاع‌ حدود ۵۵ـ ۲۵ با گلها یی به‌ رنگ‌ آبی‌ روشن‌ یا ارغوانی‌ و به‌ طول‌ ۲ ـ ۳ سانتی‌متر که‌ معمولاً درتابستان‌ سال‌ دوم‌ ظاهر می‌شود.

مریم‌ گلی‌ حاوی‌ اسانس‌ های ساپونین‌ و یک‌ مادة‌ تلخ‌ به‌ نام‌ پیکروسالوین‌،مقداری‌ تانن‌، لعاب‌، ساپونوزید، آسیاراژین‌، مواد صمغی‌ و دیترین‌ است‌.

قسمت‌ مورد استفاده‌ داروی‌ مریم‌ گلی‌ برگهای‌ تازه‌ و یا خشک‌ و سرشاخه‌های گلدار آن‌ است‌ که‌ در موقع‌ گل‌ دادن‌ از اواسط اردیبهشت جمع آوری‌ شده‌ و در سایه‌ در حرارت‌ کمتر از ۳۵ درجه‌ سانتیگراد‌خشک می گردد.

خواص‌ و اثرات‌ دارویی‌:

در زمان های گذشته از آن برای تقویت معده و ناراحتی های گوارشی استفاده می کرده اند که در ذیل خواص آن به صورت کامل آمده است  .

طبع‌ مریم‌ گلی‌ گرم‌ است.دارای‌ خواص‌ دارویی‌ پیشاب‌آور (ملایم‌)، قابض‌، ضد التهاب‌،بندآورنده‌ خون‌، مقوی‌ عمومی‌، محرک‌، نیروبخش‌، ملین‌، ضد تشنج‌، پایین‌آورنده ‌فشار خون‌، قاعده‌آور، ضد عفونی‌ کننده‌، اشتهاآور، نشاط‌ آور و... است‌.

مریم‌ گلی‌ در موارد عفونتهای‌ مجاری‌ تنفسی‌، سوءهاضمه‌، ضعف‌ اعصاب‌،خستگی‌ مفرط‌، التیام‌ زخم‌ها، قطع‌ شیر، تنظیم‌ قاعدگی‌، نقرس‌، رماتیسم‌،استسقاء، تب‌ نوبه‌، دردهای‌ عادت‌ ماهیانه‌، کم‌ خونی‌، افسردگی‌، ورم‌ کلیه‌،عوارض‌ یائسگی‌، ترشحات‌ قاعدگی‌ زنان‌ و لاغری‌ به‌کار می‌رود.

مریم‌ گلی‌ عمل‌ معده‌ را تحریک‌ می‌کند و به‌ هاضمه‌ یاری‌ می‌رساند و خون‌ راسریعتر به‌ جریان‌ می‌اندازد.

در استعمال‌ خارجی‌ به‌ شکل‌ لوسیون‌ یا کمپرس‌ برای‌ ترمیم‌ زخم‌ها وسرمازدگی‌ها، خراشهای‌ پوست‌ و بندآوردن‌ شیر استفاده‌ می‌شود.

کشیدن‌ برگهای‌ خشک‌ مریم‌ گلی‌ به‌جای‌ سیگار برای‌ افراد مبتلا به‌ تنگی‌ نفس‌،سنگینی‌ گوش‌ و سرماخوردگی‌ و اختلالات‌ نزله‌ و ورم‌های‌ حلق‌ ناشی‌ ازسرماخوردگی‌ مفید است‌.

دم‌ کرده‌ یا جوشانده‌ ۱ ـ ۲ قاشق‌ برگهای‌ ساییده‌ شده‌ مریم‌ گلی‌ در یک‌ لیتر آب‌به‌عنوان‌ دهان‌ شویه‌ و غرغره‌ در رفع‌ التهابات‌ دهان‌، التهابات‌ لثه‌ و ورم‌ لوزه‌ و درمان‌برفک‌ به‌کار می‌رود. از این‌ جوشانده‌ به‌عنوان‌ شست‌ و شو و ضدعفونی‌ کننده‌ دهان‌و التیام‌ زخم‌های‌ دهان‌ و ناراحتیهای‌ حلق‌ استفاده‌ می‌شود.

جوشانده‌ ۱۰ گرم‌ برگ‌ مریم‌ گلی‌ در ۱۰۰ گرم‌ سرکه‌ قابلیت‌ پایین‌ آوردن‌ قندخون‌ در بیماران‌ دیابتی‌ را دارد.

دم‌ کرده‌ ۳۰ تا ۴۰ گرم‌ برگ‌ خشک‌ در یک‌ لیتر آب‌ جوش‌ پس‌ از صاف‌ شدن‌ درصورت‌ سوءهاضمه‌ و به‌عنوان‌ مقوی‌ معده‌ و جهت‌ ضعف‌ اعصاب‌ یک‌ فنجان‌تناول‌ نمایند. خیسانده‌ ۱ تا ۱۵ گرم‌ برگ‌ مریم‌ گلی‌ در نیم‌ لیتر آب‌ را در ۲۰ گرم‌ عسل‌یا شکر شیرین‌ کرده‌ برای‌ درمان‌ آنژین‌ و ورم‌ لوزه‌ می‌توان‌ از این‌ محلول‌ به‌صورت‌شست‌ و شوی‌ دهان‌ استفاده‌ کرد.

 نام‌هاي ديگر آن: شالبيه، مريمي، مريميه، مريميه صغيره، مريم چمني، خزنه و سالوي مي‌باشد.

1. طبع آن گرم است.
2. دمكرده اين گياه يك تونيك و مقوي براي تقويت روح، بدن و افزايش طول عمر است.
3. جهت معالجه يبوست شب‌ها از دمكرده اين گياه بنوشند.
4. جهت درمان وبا از دمكرده اين گياه مي‌توان استفاده كرد.
5. مريم گلي براي انواع تب‌ها مفيد مي‌باشد.
6. جهت اختلالات كبدي از دمكرده اين گياه مي‌توان استفاده كرد.
7. براي بيماري صرع و فلج از دمكرده اين گياه مي‌توان استفاده كرد.
8. مريم گلي آرام‌كننده اعصاب و تقويت‌كننده عضلات مي‌باشد.
9. جهت درمان دل‌درد و نفخ كمي از مريم‌ گلي را كف‌مال كرده در دهان ريخته آهسته بمكند تا درد برطرف شود.
10. خانم‌هاي نازا از دمكرده اين گياه استفاده كنند.
11. مريم گلي پايين آورنده فشار خون است.
12. جهت پوست‌هاي چرب از بخور مريم گلي استفاده شود.
13. شستشو با جوشانده مريم گلي جهت خارش پوست مفيد مي‌باشد.
14. براي درمان سوختگي از ضماد جوشانده مريم گلي استفاده مي‌شود.
15. براي درمان برفك دهان 10 گرم مريم گلي را در 200 سي‌سي آب سرد ريخته حرارت مي‌دهيم تا جوش آيد 12 دقيقه بجوشد 10 دقيقه دم‌كرده در دهان مزمزه شود.
16. براي درمان خونريزي لثه از روش شماره 15 استفاده گردد.
17. جهت برطرف كردن اسهال 10 گرم مريم گلي را در 500 سي‌سي آب‌جوش ريخته 10 دقيقه دم‌كرده صاف نموده بعد از هر غذا يك فنجان بنوشند.
18. جهت درمان ناراحتي‌هاي گوارشي از قبيل سوءهاضمه، سنگيني معده، حالت تهوع از دمكرده مريم گلي بنوشند.
19. جهت درمان درد گلو، ورم لوزه 25 گرم مريم را با 500 سي‌سي آب سرد حرارت داده تا به جوش آيد 10 دقيقه دم‌كرده روزي 6 – 5 بار غرغره كنند